Modlitwa Eucharystyczna w pierwszych wiekach była bezpośrednim przygotowaniem do przyjęcia Eucharystii (Eucharystia z gr. = dziękczynienie), stąd taka nazwa. I dziś ona nas do Niej przygotowuje.
"Modlitwa Eucharystyczna ...jest ośrodkiem i szczytem całej celebracji" (Wstęp do Mszału 78).
I. Historia Modlitwy Eucharystycznej
1. W pierwszych wiekach kapłan, naśladując Chrystusa w tym, co On czynił w Wieczerniku, składał Bogu dzięki ( w Prefacji, znanej w Rzymie już w II wieku), błogosławił chleb i wino, wypowiadał słowa ustanowienia Eucharystii. Czynił to, albo - być może - układając sobie odpowiednie słowa w czasie Mszy św.(improwizował) albo - być może - przygotowywał je sobie wcześniej na piśmie. Później korzystał też ze wzorów napisanych przez innych, np. już w drugim wieku była znana Modl. Eucharystyczna Hipolita, której najważniejsze części stanowią dziś Drugą Modlitwę. Eucharystyczną. W III wieku pojawił się dialog przed Prefacją ("W górę serca..." itd.). W IV wieku były już używane najważniejsze części Pierwszej Modlitwy Eucharystycznej, które w V wieku uzupełniono różnymi Prefacjami (przed Soborem Wat. II było ich 15), a w VI wieku był już ustalony tekst tej Pierwszej Modlitwy Eucharystycznej, którą odmawiamy do dziś. Ponieważ w Kościele Rzymskim była tylko ta jedna Modlitwa Eucharystyczna (do roku 1970), której tekst był niezmienny, dlatego nazwano ją Kanonem(od słowa gr. canon = coś stałego) Mszy.
2. Kapłan odmawiał tę Modl. Euch. głośno w języku zrozumiałym dla wszystkich (najpierw po grecku, a kiedy grecki wyszedł z użycia, po łacinie - z greckiego zostało tylko "Kyrie eleison" ). Ludzie uważnie jej słuchali i na znak, że się z tym wszystkim zgadzają, wołali głośno: Amen.
3. Później i łacina wychodziła już z użycia, nie była dla ogółu zrozumiała, być może z tego powodu od ok.VI w., kapłan dalej odmawiając ją po łacinie, zaczął ją odmawiać po cichu. Następnie nawet nakazano odmawiać ją po cichu, z wyj. Prefacji, którą w czasie Mszy śpiewanej zawsze śpiewał i śpiew "Święty", który nieco głośniej wypowiadał. Ale kiedy była Msza czytana, nawet w czasie Prefacji i śpiewu: "Święty" ludzie śpiewali różne pieśni, podobnie jak w czasie całej Modl. Euch. z wyj. Konsekracji. Tylko ostatnie jej słowa: "przez wszystkie wieki wieków" wymawiał nieco głośniej, by ministranci mogli odpowiedzieć: Amen, zaś we Mszy śpiewanej śpiewał je, a organista śpiewał: Amen. Niektórzy z tego powodu odrywali się od Kościoła, bo chcieli mieć Mszę św. w języku zrozumiałym (np. tzw. Kościół Narodowy), ale Sobór Trydencki (450 lat temu ) usankcjonował dotychczasowy zwyczaj, aby ktoś nie myślał, że jeżeli język jest niezrozumiały, to Msza nie ma dla jej uczestników wartości. Nakazał jednak we Mszy o niej pouczać.
4. W średniowieczu do Modlitwy Eucharystycznej wprowadzono nowe znaki, np. w czasie recytowania śpiewu :"Święty, święty..." kapłan głęboko się pochylał, żegnał się, a ministrant trzy razy dzwonił (w "Moim Niedzielnym Mszaliku" jest napisane, że wtedy powinni wszyscy uklęknąć, gdyż w niektórych regionach w czasie całego Kanonu wierni klęczeli). Kapłan w czasie tego Kanonu czynił 25 znaków krzyża. Czasem było trudne do zrozumienia, dlaczego akurat w czasie tego słowa czynił znak krzyża, np. przy zakończeniu tej Modlitwy w czasie słów: "Przez Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie..." czynił Hostią 3 razy znak krzyża nad kielichem i 2 razy nad korporałem. Była obawa, że ktoś może na te znaki patrzeć jak na działanie magiczne, chociażby jeden z Lefebrystów w swojej książce ubolewał, że wielkie zło się stało, gdyż w tej Modlitwie skasowano 24 znaki krzyża, a został tylko jeden przy błogosławieniu darów chleba i wina.
Przepisy ogólne co do Modlitw Eucharystycznych.
1. Kiedy różni kapłani pojedynczo odprawiają Mszę św., to oczywiście wszyscy składają w sposób bezkrwawy jedną Ofiarę - jaką Jezus złożył na Krzyżu. Ale kiedy koncelebrują (z łac.- wspólnie celebrują) Mszę św., jaśniej wtedy widać, że składają jedną Ofiarę, dlatego Sobór Wat. II nie tylko zezwolił na koncelebrę, ale nawet do niej zachęca, np. w Wielki Czwartek . We Mszy koncelebrowanej wszyscy kapłani odmawiają wspólnie najważniejsze części Modlitwy Eucharystycznej, a na słowa błogosławieństwa darów chleba i wina wszyscy wyciągają ręce nad te dary (dłonią w dół) na znak, że proszą Boga o błogosławieństwo dla nich, a tylko główny celebrans czyni znak krzyża nad tym darami na znak, że to błogosławieństwo jest możliwe dzięki Ofierze Chrystusa. Podobnie wszyscy koncelebransi wyciągają ręce w kierunku darów chleba i wina na słowa Konsekracji : "To jest Ciało Moje...To jest Krew Moja". Następnie poszczególni koncelebransi odmawiają poszczególne modlitwy wstawiennicze w Modl. Euch.
2. Sobór ustalił zasadę, że wierni mają w Liturgii świadomie uczestniczyć . Dlatego papież Paweł VI postanowił, że Modlitwa Eucharystyczna będzie odmawiana głośno tak, by wszyscy uczestnicy Mszy mogli ją słyszeć i do tego w języku narodowym. Ponadto zezwolił na nowe Modlitwy Eucharystyczne dla większego urozmaicenia. Dlatego teraz w Mszale z 1970 r. mamy ich 10 ( łącznie z Modl. Euch. dla dzieci). Były nawet propozycje, by na każdą niedzielę była inna Modl. Euch. a nawet, by kapłan na wzór pierwszych wieków mógł je improwizować, ale na to Paweł VI nie zgodził się.
Pierwsza i Trzecia Modl. Euch. są przeznaczone zwłaszcza na niedziele; Druga Modl. Euch. jest przeznaczona zasadniczo na dzień powszedni; Czwarta Modl. Euch., która ma stałą Prefację, jest przeznaczona na Msze, które nie mają własnej Prefacji i na niedziele Okresu Zwykłego . Piąta Modl. Euch., która ma 4 wersje stałych Prefacji i 4 wersje modlitw wstawienniczych- też na Msze, które nie mają własnej Prefacji . Szósta i Siódma Modl. Euch. o tajemnicy pojednania z Bogiem i bliźnimi - na Wielki Post i Msze pokutne. Trzy Modl. Euch. dla dzieci - są przeznaczone dla nich, jeśli w kościele na Mszy są same dzieci.
3. Wstęp do Mszału mówi: "Modlitwa Eucharystyczna domaga się, aby wszyscy wsłuchiwali się w nią w pełnym czci skupieniu". Jeżeli więc ktoś w czasie Mszy stoi poza kościołem (chociaż może być w kościele ), do tego niedaleko szosy, po której często jeżdżą auta, czy on słucha tych modlitw w skupieniu? Pewnego razu, będąc w niedzielę w jednym mieście, poszedłem do kościoła, gdzie była Msza św. Mimo, że w kościele było jeszcze dużo miejsca, wielu ludzi stało poza kościołem, a część z nich tuż przy szosie międzynarodowej, gdzie jest stale szum aut. Poszedłem stanąć między nich i nic nie słyszałem ze Mszy, tylko szum aut. Czy w ogóle ta Msza była dla nich ważna? - niech się Czytelnik zastanowi.
4. Oczywiście, by ludziom było łatwiej słuchać tego tekstu w skupieniu , "Synod Archidiecezji Przemyskiej" (w skrócie - Synod A.P.), zatwierdzony przez ks. arcybiskupa Michalika 1 I 2000 r. mówi:
"Modlitwa Eucharystyczna powinna być wypowiadana powoli i dobitnie" (s. 327). Więc jeśli kapłan w tej Modlitwie mówi do Boga, np. tak wolno i dobitnie, jak wtedy, gdy przemawia publicznie do biskupa w czasie jego wizytacji w parafii, to ludziom pomaga w skupieniu.
5. By jeszcze bardziej pomóc w skupieniu w czasie tej Modlitwy, Wstęp do Mszału zachęca kapłanów, by śpiewali te części Modlitwy, które mają melodie (Prefacja i śpiew "Święty, święty..."; słowa ustanowienia Eucharystii i aklamacja po nich; zakończenie tej Modl.). Katechizm Kościoła Katolickiego ( w skrócie KKK), 1156 mówi: "śpiew kościelny, jako związany ze słowami, jest nieodzowną oraz integralną częścią liturgii". W nr 1157 mówi: "Śpiew i muzyka spełniają swoja funkcję znaków tym wymowniej, <<im ściślej zespoli się z czynnością liturgiczną>> wg trzech podstawowych kryteriów: pełne wyrazu piękno modlitwy...i uroczysty charakter celebracji". Wstęp do Mszału 40 mówi : "W doborze ...części śpiewanych należy przyznać pierwszeństwo elementom ważniejszym, zwłaszcza tym, które powinny być wykonywane przez kapłana, diakona albo lektora z odpowiedziami ludu lub też wspólnie przez kapłana i lud". A najważniejszym elementem we Mszy jest Modl. Eucharystyczna (por. 78). Stąd Wstęp do Mszału 147 mówi : "usilnie zaleca się, aby kapłani śpiewali części Modlitwy Eucharystycznej mające melodie". Zaś Synod A.P. (s.227, n.23 ) mówi: "W miarę możliwości Prefacja wraz z aklamacją "Święty" powinna być śpiewana". O żadnej części Mszy tak Synod nie mówi, tylko o Prefacji z aklamacją. Podobno Mozart miał powiedzieć, że oddałby całą twórczość za melodię Prefacji. Nic dziwnego, że Ojciec św. Benedykt XVI, choć inne części Mszy przeznaczone do śpiewu odmawia, to jednak Prefację zawsze śpiewa. Co więcej, w trzecim wydaniu Mszału Rzymskiego cała Modlitwa Eucharystyczna może być śpiewana, o ile w Mszale dla danego kraju będzie melodia do niej, bowiem śpiew pomaga w medytacji nad tekstem Mszy, tak jak śpiew kolęd pomaga do medytacji nad nimi.
6. Pomagają też do uważnego słuchania gesty kapłana, jak wyciągnięcie rąk (znak prośby do Boga); uklęknięcie, ukłon (znak uniżenia się przed Bogiem) oraz gesty wiernych, np. postawa stojąca w czasie Modl. Euch. (znak jedności z kapłanem w tej Modlitwie, podobnie jak, np. delegacja przemawia do biskupa, gdy jeden mówi, inni stoją na znak, że o to samo proszą i na znak szacunku), gdy klękają na błogosławienie darów i konsekrację (znak uniżenia przed Bogiem). Znaki te mają wielkie znaczenie (jeśli są poprawne), gdyż wzrok jest silniejszym (bardziej działa) zmysłem niż słuch, dlatego i Jezus posługiwał się znakami.
III. Budowa Modlitwy Eucharystycznej.
1.Prefacja ( z łac. - wstęp) to hymn uwielbienia Boga i dziękczynienia . Zaczyna się dialogiem kapłana z wiernymi słowami : "Pan z wami" na znak, że teraz Pan Jezus będzie obecny w sposób najdoskonalszy - pod postaciami chleba i wina; " W górę serca" - na znak, że mamy skierować myśli tylko do Boga; "Dzięki składajmy Panu Bogu naszemu" - a więc zapowiada, że będzie to hymn dziękczynny, a wierni odpowiadają, że to składanie dziękczynienia Bogu jest godne (przynosi zaszczyt) i sprawiedliwe (ze sprawiedliwości to się Bogu należy). Kapłan dalej w Prefacji potwierdza to słowem: "zaprawdę" i dodaje, że jest to też zbawienne (prowadzi do zbawienia). Następnie kapłan chwali Boga, np., że jest Wszechmogący, Miłosierny, Ojcem itd., wreszcie dziękuje Bogu za dobrodziejstwa, odpowiednio do treści święta, przede wszystkim za dzieło stworzenia i Odkupienia- zwłaszcza w niedziele. Dlatego w nowym Mszale jest 100 Prefacji i 47 w Mszale ku czci Matki Bożej, niedawno wydanym.
Aby łatwiej było zwrócić uwagę, za co ksiądz Bogu dziękuje, przed Prefacją może być wygłoszony komentarz, np. Dzięki Bogu składajmy w dzisiejszej Prefacji za to, że za nas poszedł na śmierć. Wstęp do Mszału 13 tak mówi: "`Sobór Watykański II wezwał ponadto do wykonania niektórych przepisów trydenckich, które nie wszędzie przyjęto, jak głoszenie homilii w niedziele i święta i możliwość wprowadzania wyjaśnień podczas świętych obrzędów". Te wyjaśnienia, do których zachęca Sobór- komentarze można głosić na początku Mszy, przed każdym Czytaniem i przed Prefacją.
Kapłan kończy śpiewać słowami, że w uwielbieniu Boga łączy się z Aniołami, którzy tak śpiewają: "Święty, święty.." Są to słowa proroka Izajasza. Potrójne święty oznacza, że jest - nieskończenie święty. Pan Bóg zastępów - całego wszechświata; pełne są niebiosa i ziemia chwały Twojej oznacza, że Bóg stworzył świat tak mądrze, że to mu przynosi chwałę. Dalej są śpiewane słowa dzieci witających Jezusa wjeżdżającego do Jerozolimy. Hosanna (hebr. = cześć) na wysokości - tzn. Bogu, który idzie w imię Pańskie - na polecenie Boga. My tymi słowami witamy Jezusa, który zaraz przyjdzie na ołtarz.
2. Przejście - nawiązanie od śpiewu "Święty" do błogosławienia darów. W Drugiej Modl. Euch. kapłan nawiązuje do śpiewu "Święty" słowami: "Zaprawdę święty jesteś Boże", a do błogosławienia słowami: "źródło wszelkiej świętości" . W Trzeciej Modl. Euch. to nawiązanie jest dłuższe, a w Czwartej Modl. Euch. w nim opowiedziana jest cała historia zbawienia od stworzenia świata do Odkupienia. W Drugiej i Trzeciej Modl. Euch. do tego przejścia jest dołączone wspomnienie bieżącego święta. W Pierwszej Modlitwie to wspomnienie jest po modlitwach wstawienniczych przed konsekracją.
3. Błogosławienie darów chleba i wina (z gr. Epikleza), aby mocą Ducha św. stały się Ciałem i Krwią Jezusa. Przed tym błogosławieństwem ministrant dzwoni, by wierni uklękli.
4. Opowiadanie z Ewangelii o ustanowieniu Eucharystii wraz ze słowami konsekracji, w czasie których Jezus staje się obecny pod postaciami chleba i wina, a przy konsekracji wina ofiaruje się za nas Bogu, gdyż wtedy symbolicznie oddziela się Krew od Ciała Jezusa, symbolicznie wtedy przedstawiona jest Jego śmierć, choć rzeczywiście i pod postacią Chleba jest Jego Ciało i Krew i pod postacią Wina jest Jego Ciało i Krew. Skoro Jezus powiedział: "To czyńcie na Moją pamiątkę", to nie tylko kazał przemieniać chleb w Ciało, a wino w Krew Swoją, ale też kazał siebie ofiarować Bogu, jak On w Wieczerniku ofiarował siebie Bogu. Kiedy kapłan podnosi Ciało Pańskie i Krew Pańską w kielichu, dobrze jest popatrzeć na te postacie z wiarą w obecność Jezusa i podziękować Mu za to, że Swoje Ciało wydał na śmierć i Krew Swoją wylał na odpuszczenie naszych grzechów.W tym czasie na znak uwielbienia Jezusa w Eucharystii, można w czasie Podniesienia Go okadzić, co zaleca Synod A.P.a zwłaszcza w święta.
5. Wspomnienie (z gr. anamneza) śmierci i zmartwychwstania Jezusa. Skoro bowiem Jezus kazał to czynić na Swoją pamiątkę, tzn. na pamiątkę Swojej śmierci i zmartwychwstania, to najpierw tę śmierć i zmartwychwstanie wspominają wierni w aklamacji, np. : "Głosimy śmierć Twoją Panie Jezu...", którą to aklamację wprowadził po Soborze nowy Mszał, a potem tę śmierć i zmartwychwstanie Jezusa wspomina ksiądz w modlitwie.
6. Ofiarowanie Pana Jezusa (Jego największą miłość na Krzyżu) pod postaciami. W Drugiej Modl. Euch. czyni to kapłan w słowach: "Ofiarujemy Tobie Boże Chleb życia i kielich zbawienia"; w Trzeciej Modlitwie Euch.: "Składamy Ci...tę żywą i świętą Ofiarę"; w Czwartej Modlitwie Eucharystycznej : " Składamy Ci, Boże, Jego Ciało i Krew".
7. Ofiarujemy z Chrystusem siebie samych- jak uczy KKK 1368, tzn., że chcemy podobnie kochać Boga i bliźnich, jak Pan Jezus na Krzyżu. W tym celu w Drugiej Modl. Euch. ksiądz mówi: "abyśmy stali przed Tobą i Tobie służyli", w Trzeciej Modl.Euch. ks. mówi: "Niech On nas uczyni wiecznym darem dla Ciebie"; a w Czwartej: "spraw, aby wszyscy w Chrystusie stali się żywą ofiarą ku Twojej chwale".
Trzeba więc, przy tych słowach pomyśleć, że chcąc się Bogu ofiarować, czyli kochać Boga ponad wszystko, musimy unikać grzechu i okazji do grzechu. Podam przykład: badania wykazały, że jeżeli dziewczyny chodzą z chłopcami przed ślubem dużo więcej niż rok, to połowa z nich zaczyna współżyć ze sobą przed ślubem, a więc zbyt długie chodzenie ze sobą jest okazją do grzechu; ponadto te badania wykazały, że 80 % rozwiedzionych to ci, którzy współżyli przed ślubem i że 80% chuligaństwa pochodzi z rodzin rozbitych i niepełnych. Jeszcze jeden przykład: badania wykazały, że kto pije naraz więcej niż jeden średni kieliszek wódki albo więcej niż lampkę wina, albo więcej niż pół litra piwa, a nawet takie ilości wg niektórych -częściej niż 5 do 6 razy w tygodniu, a wg prof. Entina członka akademii nauk częściej niż raz w tygodniu, to przeważnie po roku, a najpóźniej po kilku latach wpada w nałóg.
A więc ofiarować siebie Bogu znaczy unikać grzechu, okazji do grzechu, czynić jak najwięcej dobra. Stąd prosimy w tej modlitwie Ducha Św., by nas zjednoczył w jedno ciało - pomógł nam kochać. Gdyby tak wszyscy ofiarowali siebie w Modlitwie Euch. Bogu, to wyszliby z kościoła święci.
8. Modlitwy Wstawiennicze: "Wyrażają one prawdę, że Eucharystia jest sprawowana w zjednoczeniu zarówno z całym Kościołem niebiańskim jak i ziemskim i, że ofiarę składamy za Kościół i za wszystkich jego członków żywych i zmarłych". KKK 1370 mówi: "Kościół składa Ofiarę Euch. w łączności z Najśw. Dziewicą Maryją". A więc możemy wnioskować , że z nami obecnymi na Mszy św. - Jezusa, czyli Jego największą miłość na Krzyżu, Maryja ofiaruje także za nas. Dlatego KKK dalej tak mówi : " W Eucharystii Kościół z Maryją znajduje się jakby u stóp krzyża, zjednoczony z ofiarą i wstawiennictwem Chrystusa".
W modlitwach wstawienniczych modlimy się:
a ) za Kościół, a więc za papieża, za naszego biskupa, duchowieństwo, cały lud wierny
b ) za żywych (w 1-szej Modl. Euch. w ciszy możemy wymienić swoich bliskich)
c) za zmarłych ( w 1 -szej Modl. Euch. w chwili ciszy wymieńmy swoich zmarłych)
d) za nas samych.
W tych wszystkich intencjach ofiaruje się za nas Chrystus, a więc te modlitwy są ważniejsze niż intencje
w Modlitwie Powszechnej. W tych modlitwach wstawienniczych wspominamy też świętych, zwłaszcza Matkę Najśw.. W Pierwszej Modl. Euch. część modlitw wstawienniczych jest przed konsekracją, a część po konsekracji. Dawniej, jeśli ktoś był ogłoszony świętym ( a nie błogosławionym ), to wymieniano go w Kanonie - czyli w 1-szej Modl. Euch., stąd mówiono, że go kanonizowano. W nowych Modl. Euch. wymienia się świętego danego dnia lub patrona, np. parafii, diecezji, Polski, Europy, Kościoła.
9. Modlitwę Eucharystyczną kończymy Doksologią (z gr. pochwalanymi słowami ) na cześć Trójcy św.,
w czasie których to słów: "Przez Chrystusa, z Chrystusem..." kapłan podnosi święte postacie na znak, że to przez Chrystusa, zwłaszcza przez Jego Ofiarę, jest oddawana B.Ojcu wszelka chwała..
10. Amen. Tą aklamacją potwierdzamy wszystko, cośmy słyszeli w tej Modlitwie. Ponieważ potwierdzamy najważniejsze prawdy, dlatego ta aklamacja może być szczególnie uroczysta - przez potrójny śpiew : Amen.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz